تعداد 24 رقم یونجه ایرانی وخارجی شامل شش رقم مخلوط از بذور ایرانی‘ نه رقم ایرانی ونه رقم خارجی از بهار سال 1365 تا سال 1370 به مدت پنج سال در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران در کرج مورد مطاله قرار گرفت. برای این کار از طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار استفاده بعمل آمد.
صفات مورد مطالعه عبارت بود از محصول علوفه خشک ‘ تاریخ گلدهی ‘ ارتفاع بوته‘ وضعیت رشد پاییزه و درصد پروتئین خام ‘ مقدار محصول در 19 برداشت ‘ تاریخ گلدهی‘ ارتفاع بوته و رشد پاییزه هر کدام در چهار برداشت طی سال و رشد پائیزه فقط یکبار اندازه گیری شد. داده های هر صفت در هر برداشت از لحاظ آماری مورد محاسبه قرار گرفت. ضمنا داده های برداشتهای مختلف هر صفت با استفاده از طرح آماری کرتهای خرد شده در زمان نیز مورد تجزیه آماری واقع گردید.
نتایج محاسبات آماری نشان دادکه در تعداد 19 برداشت . ارقام ا زلحاظ مقدار محصول در 14 برداشت دارای تفاوت معنی داربودند . تاریخ گلدهی و درصد پروتیئن خام در همه چهار برداشت و ارتفاع بوته فقط در دو برداشت معنی دار شد. از لحاظ رشد پائیزه ‘ ارقام یونجه تفاوت معنی دار نشان دادند. عامل زمان (برداشت) برای هر چهار صفت محصول‘ گلدهی ‘ ارتفاع و پروتئین خام معنی دارشد. ضمنا بین ارقام و برداشتها اثرات متقابل معنی دار برای هر چهار صفت مشاهده شد. همبستگی بین صفات بطور دو بدو محاسبه ومعلوم شد که بین بیشتر صفات همبستگی مثبت معنی دار وجود دارد. به علاوه معادله خط رگرسیون محصول (y) با سایر صفات تعیین گردید.
معلوم شد که رقم یونجه کرمان که احتمالا همان رقم بمی است به همراه دونمون دیگر از رقم بمی از لحاظ محصول از بقیه بهتر و از ارقام خارجی برترند. از حیث تاریخ گلدهی ‘ رقم شیراز ازهمه زودرس تر بود و پس از آن رقم کدی قرار داشت. ارقام ایرانی کرمان‘ بمی ومهاجران از نظر بوته از بقیه بهتر و کاملا برتر از ارقام خارجی بودند در حالی که درصد پروتئین خام درارقام خارجی بیشتر از ارقام ایرانی بوده و رقم لوتس از این حیث در رتبه اول قرار گرفت. از لحاظ رشد پائیزه ‘ ارقام ایرانی بهتر از ارقام خارجی بود.
توصیه می شود که در برنامه های اصلاح یونجه از ارقام مختلف ایرانی برای صفات زودرسی ‘ ارتفاع بوته و افزایش عملکرد و از ارقام لوتس و XL-312 برای بالا بردن درصد پروتئین خام استفاده به عمل آمد.
)