بررسی شاخص برداشت و سرعت رشد رویشی به عنوان معیارهای انتخاب در برنامه های به نژادی گندم (Triticm aestivrm L.)

نویسنده

چکیده

اهمیت شاخص برداشت و سرعت رشد رویشی به عنوان معیار انتخاب وهمچنین سهم این خصوصیات در عملکرد دانه گندم با استفاده از تلاقیهای دی آلل بین 8 ژنوتیپ مورد مطالعه قرار گرفت. والدها و تلاقیهای F1 به صورت طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در گلخانه مورد مقایسه قرار گرفتند. آمار حاصل به روشهای هالور و میراندا ومدل 1 روش 4 گیریفینگ برای تلاقیهای دی آلل تجزیه و تحلیل گردید. تفاوت بین والدها و بین تلاقیها برای صفات مورد بررسی از نظر آماری معنی دار بود. میانگین مربعات GCA برای همه صفات بیشتر از SCA بود. لذا به نظر می رسد که سهم اثرات افزایشی ژنها درکنترل این خصوصیات بیشتر از اثرات غیر افزایشی است. معنی دار بودن میانگین مربعات والدها در برابر تلاقیها نشان داد که امکان انتخاب لاینهای مطلوب با شاخص برداشت یا سرعت رشد رویشی بالا در بین نتایج نسلهای درحال تفکیک وجود دارد. اثرات GCA ارقام روند. رشید ومغان برای شاخص برداشت مثبت بود. لذا این ارقام توان بالایی را برای انتقال مواد فتوسنتزی به دانه دارند. از این ارقام می توان در برنامه های به نژادی برای بهبود شاخص برداشت استفاده نمود. تلاقیهای اروند با رشید و مغان دارای اثرات بالا ومثبت SCA برای شاخص برداشت بودند. بیشترین مقادیر شاخص برداشت در بین تلاقیهای این ارقام خصوصا اروند با سایر ارقام مشاهده شد. اثرات GCA ارقام اصفهان و اروند برای رشد رویشی مثبت و بالا بود. بیشترین سرعتهای رشد رویشی در تلاقیهای این ارقام با سایر ارقام مشاهده گردید. سرعت رشد رویشی و اثرات SCA تلاقیهای اصفهان با رشید ومغان بالا بود. تلاقی اصفهان * آذر دارای بالاترین اثر مثبت SCA بود. این نتایج بر پتانسیل این ارقام وتلاقیها برای بهبود سرعت رشد رویشی در برنامه های به نژادی دلالت دارد. طبق معادله براورد عملکرد‘ چنانچه شاخص برداشت در ژنوتیپهای مورد بررسی در حد 50 درصد ثابت باشد. با افزایش سرعت رشد از 45/0 به 55/0 گرم در روز ‘ عملکرد دانه 94/0 گرم در بوته افزایش می یابد. همچنین چنانچه سرعت رشد رویشی در حد 5/0 گرم در روز ثابت باشد. با افزایش شاخص برداشت از 45 به 55 درصد‘ عملکرد دانه 65/3 گرم در بوته افزایش پیدا می کند. این نتایج پتانسیل خوب این صفات و اهمیت نسبی بیشتر شاخص برداشت به عنوان معیار انتخاب غیر مستقیم برای عملکرد دانه را نشان می دهند.