بررسی زمان کرک ریزی و مراحل مختلف چرخه فولیکولی در بز کرکی رائینی

رشد الیاف و تغییرات فعالیت فولیکولهای کرک و مو در بزهای نر یکساله (6 رأس)، دو ساله (6 رأس)، بزهای مادة یکساله (6 رأس)، دو ساله (6 رأس)، سه ساله (5 رأس) و چهار ساله (5 رأس)، در ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد بز کرکی رائینی در شهرستان بافت استان کرمان (عرض جغرافیایی ?17 و ْ29) مورد بررسی قرار گرفت. برای تعیین رشد طولی کرک و مو، قطر کرک و مو، میزان رشد مجدد الیاف پس از چیدن، نسبت فولیکولهای ثانویه به اولیه و میزان فعالیت فولیکولهای اولیه و ثانویه، از الیاف و پوست قسمت میانی بدن، بطور ماهانه به مدت 9 ماه از آبان 1375 تا تیر 1376 نمونه برداری بعمل آمد. نتایج نشان داد که از نظر رشد کرک و مو، بین گروههای فوق الذکر تفاوت معنی داری وجود ندارد ولی اثر زمان بر روی این صفات معنی دار (P<%5) و رشد طولی کرک در تیرماه بیشتر از اسفند ماه بود. رشد طولی مو، بر عکس کرک در اسفند ماه بیشتر از تیرماه بود. میانگین وزن الیاف (کرک+مو) نمونه برداری شده در گروههای مذکور به ترتیب 98/10، 5 0/10، 49/11، 16/10، 96/6 و 68/7 میلی گرم در سانتی متر مربع سطح پوست در مدت 28 روز بود. اثر زمان نمونه برداری بر روی میانگین وزن الیاف معنی دار بود (P>%5) بطوریکه مقدار آن در خرداد ماه حداکثر و در بهمن ماه حداقل بود. اثر سن و جنس بر روی این صفت معنی دار نبود. میانگین قطر کرک نمونه برداری شده در نرهای یکساله و دو ساله، و ماده های یکساله، دو ساله، سه ساله و چهار ساله به ترتیب 31/19، 96/21، 4 0/19، 54/20، 7 0/19 و 49/20 میکرون بود. اثر سن و جنس روی قطر کرک معنی دار (P>%1) و قطر کرک در جنس نر بیشتر از ماده و در دوساله ها بیشتر از یکساله ها بود. حداقل قطر کرک در آبان ماه و حداکثر ان در خرداد ماه بود. در تمام گروههای مورد آزمایش، تغییرات قطر مو در طول زمان، با تغییرات وزن زنده هماهنگی داشت و با افزایش وزن زنده در فصل بهار، قطر مو نیز افزایش نشان داد. اثر سن روی قطر مو معنی دار (P<%5)، ولی اثر جنس معنی دار نبود. در گروههای مورد بررسی، میانگین وزن بیدة سالانه 54/67 ±56/467 گرم و نسبت فولیکولهای ثانویه به اولیه 15/1 ± 37/12 بود. میزان فعالیت فولیکولهای ثانویه در طی ماههای مختلف، متغیر بود و حداقل آن در بهمن و اسفند مشاهده شد که پس از آن به سرعت افزایش یافته و در تیرماه به حداکثر مقدار خود رسید. میزان فعالیت فولیکولهای اولیه نیز در طول زمان متغیر بوده، در بهمن ماه حداقل و در تیرماه حداکثر بود. یافته های بافت شناسی نشان داد که ریزش در بزهای یکساله در آذر یا دی ماه آغاز شده و در بقیه گروهها در بهمن ماه شروع می شود. بر اساس نتایج این تحقیق، و در دراز مدت بایستی انتخاب روی بزهایی صورت گیرد که طول دوره رشد کرک در آنها طولانی تر بوده و آغاز ریزش دیرتر باشد.