بررسی پروموتور CaMV 35S با استفاده از ژن گزارشگرGUS‌ در کلزای (Brassica napus) تراریخت

نظر به اینکه بخش اعظم روغن خوراکی کشور (بیش از 90%) از خارج تأمین می‎گردد، لذا افزایش تولید دانه‎های روغنی به منظور قطع وابستگی کشور ضرورت دارد. از بین نباتات روغنی، کلزا از اهمیت خاصی برخوردار است و اصلاح برای کمیت و کیفیت روغن آن لازم است. با توجه به اینکه اصلاح گیاه روغنی کلزا با استفاده از روشهای کلاسیک وقت‎گیر، پرهزینه و گاهی غیر ممکن است، در نتیجه استفاده از تکنیکهای نوین بیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک اجتناب‎ناپذیر است. مهمترین بخش هر ژن پروموتور آن است که در این تحقیق سعی شده است تا با استفاده از ژن گزارشگر GUS بررسی دقیقی در خصوص وضعیت فعالیت پروموتور ویروس موزائیک گل کلم (CaMV 35S) از نظر میزان، مکان و زمان بیان ژن صورت پذیرد. در صورت مناسب بودن پروموتور مذکور و با توجه به نحوة بیان ژن گزارشگر (GUS) ?-glucuronidase می‎توان از آن به منظور کنترل سایر ژنهای مورد نظر استفاده نمود. بدین منظور ابتدا در پروژة مستقلی ژن GUS‌ در ناحیة پایین دست پروموتور CaMV 35S کلون شده و به گیاه کلزا منتقل گردیده بود. در این تحقیق بذور 7 بوته کلزای تراریخت‎شده (نسل T0) به همراه بذور گیاه شاهد (غیر تراریخت) در گلخانه کشت شد. پروتئین محلول در چهار مرحلة رشدی (شامل رزت، غنچه‎دهی، تشکیل غلاف و پیری) استخراج و با استفاده از اسپکتروفتومتری، غلظت پروتئین محلول مشخص گردید. مقادیر کلروفیلهای a، b، و کاروتنوئید بر اساس میزان جذب نور عصارة استخراج شده در طول موجهای 470، 646 و nm 663 اندازه گیری و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. اختلاف معنی‎داری بین گیاهان تراریخت و شاهد از نظر میزان پروتئین، کلروفیل و کاروتنوئید مشاهده نشد ولی میزان این ترکیبات در مراحل مختلف رشدی متفاوت بوده و در مرحلة تشکیل غلاف به حداکثر میزان خود رسید. علاوه بر مطالعة میزان کمی کلروفیل، کاروتنوئید و پروتئین، الگوهای باندی پروتئینها در تیمارهای تراریخت و شاهد به روش SDS-PAGE بررسی شد. در گیاهان تراریخت باند پروتئینی جدید در مقایسه با شاهد در هیچ مرحله‌ای مشاهده نشد. با توجه به نتایج حاصل از مقایسة کلروفیل، کاروتنوئید و پروتئین (از نظر کمی و کیفی) می‎توان نتیجه گرفت که انتقال ژن GUS در ناحیة پایین دست پروموتور CaMV 35S‌ به کلزا باعث ایجاد تغییرات معنی‎داری در مقادیر رنگدانه‎ها و پروتئین کل محلول گیاه (از نظر کمی و کیفی) نمی‎گردد. با توجه به مشاهده رنگ آبی در بافتهای مختلف گیاهان تراریخت (شامل: برگ، ساقه، گل و غلاف) و در مراحل مختلف رشد گیاهان (شامل رزت، غنچه‎دهی، تشکیل غلاف و پیری) می توان نتیجه گرفت که پروموتر CaMV 35S‌ یک پروموتر مطلوب است که در بافتهای مختلف ودر مراحل متفاوت رشد گیاه کلزا باعث بیان ژن مورد نظر می‌گردد. لذا می‎توان نتیجه گرفت که احتمالاً استفاده از پروموتور CaMV 35S در ناحیة بالا دست سایر ژنهای مفید زراعی برای انتقال ژن به کلزا مناسب است.