بررسی تاثیر میزان پروتئین دانه در بروز خواص کیفی چهار رقم گندم نان در رابطه با ژنوتیپ گلوتنین های سنگین در آنها

به منظور بررسی خصوصیات کیفی گندم نان در رابطه با میزان پروتئین ذخیره شده در دانه و تا ثیری که این فاکتور متاثر از محیط روی بروز اثر ژنوتیپ ارقام گندم برای زیر واحدهای گلوتنین سنگین دارد، این آزمایش چهار رقم گندم نان انتخاب شده و پنج تیمار کود نیتروژنه 0،45،90،135و 180 کیلو گرم نیتروژن خالص (N ) در هکتار برای بدست آوردن نمونه های گندم با درصد پروتئین متفاوت روی هر کدام از آنها اعمال گردید. آزمایش فاکتوریل 5×4 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار به عنوان طرح آماری این تحقیق مورد استفاده قرار گرفت. ژنوتیپ ارقام فوق برای گلوتنین های سنگین(HMWGS ) از طریق الکتروفورز با روش PAGE-SDS تعیین شد. صفات کیفی: میزان پروتئین دانه، خصوصیات فارینوگراف (درصد جذب آب، مدت زمان گسترش خمیر، پایداری خمیر، درجه سست شدن خمیر و ارزش والوریمتری)، حجم رسوب زلنی ، حجم رسوب SDS ، درصد بازدهی آرد و سختی دانه اندازهگیری شدند. سپس با استفاده از تجزیه واریانس و مقایسه میانگین ها و نیز محاسب? ضرایب همبستگی، رفتار و نحوه پیروی این صفات به عنوان معیارهای فنوتیپی از صفت میزان پروتئین دانه به عنوان یک فاکتوری که شدیداً تحت تأثیر محیط است و نیز ژنوتیپ گلوتنین های سنگین بررسی شد. نتایج نشان دارد که با اعمال سطوح مختلف کود نیتروژنه و آن هم به صورت تقسیط شده در مراحل پنجه زنی تا دانه بندی میانگین میزان پروتئین دانه از 4/11 درصد به 4/13 درصد افزایش یافت . بررسی خصوصیات کیفی ارقام با ژنوتیپ های مختلف گلوتنین ( ژنوتیپ های قوی و ضعیف از لحاظ امتیاز گلوتنن های سنگین برای قدرت گلوتن و کیفیت نانوایی) در درصدهای متفاوت پروتئین دانه نشانداد که عکس العمل خصوصیات کیفی ارقام با ژنوتیپ های مختلف به افزایش میزان پروتئین دانه متفاوت است. در این تحقیق رقم نیک نژاد که رقمی قوی بوده و برای مکانهای ژنی GIU-A1و GIU-D1 آللهای کد کننده زیر واحدهای *2 و5+10 را دارد به افزایش میزان پروتئین دانه بیشتر از 12 درصد عکس العمل کمتری نشان داد و پتانسیل کیفی خود را در همین میزان پروتئین دانه بروز داد، در حالیکه رقم M-70-4 که رقمی است که از لحاظ ژنتیکی زیر واحدهای گلوتنین سنگین کم امتیازتری دارد، عکس العمل خوبی به افزایش میزان پروتئین دانه نشان داد و خصوصیات کیفی آن از جمله حجم رسوب SDS ، ارزش والوریمتری و مدت زمان گسترش خمیر با افزایش میزان پروتئین دانه بهتر شدند. د رنهایت بنظر می رسد که ارقامی که قدرت گلوتن ضعیفی دارند با میزان پروتئین دانه بیشتر از 12 و حدوداً 13 درصد ، پتانسیل ژنوتیپی خود را بروز می دهند در حالیکه ارقام با قدرت گلوتن بالا و مناسب احتمالاً با درصد پروتئین دان? حدود 12 نقش ژنوتیپ خود را بروز می دهند.