تجزیه علیت عملکرد دانه دو رقم برنج تحت تأثیر تقسیط کود نیتروژن (ORYZA SATIVA L. )

تجزیه علیت صفات مؤثر بر عملکرد دانه ارقام برنج تحت تأثیر تقسیط کود نیتروژنه در یک آزمایش مزرعه ای در سال زراعی 1377 مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت طرح آماری کرتهای خرد شده به شکل بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی مجتمع عالی کشاورزی رامین وابسته به دانشگاه شهید چمران اهواز با 4 تکرار اجرا گردید. کرتهای اصلی شامل پنج نحوه تقسیط کود نیتروژنه (P1 ‘2 P ‘P3 ‘P4 و P5 )بودند که در چهار مرحله رشد گیاه تقسیط گردید. کرتهای فرعی شامل دو رقم بومی عنبوری و اصلاح شده آمل 3 بودند. نتایج تجزیه واریانس صفات عملکرد و اجزای عملکرد دانه وجود اختلاف معنی داری بین ارقام در واکنش به مصرف کود نیتروژن را نشان می دهد. مقایسه میانگین های عملکرد دانه ارقام مورد بررسی نشان میدهد که رقم آمل 3 در مقایسه با رقم محلی عنبوری دارای عملکرد بیشتری بود. با این حال‘رقم عنبوری دارای عملکرد بیولوژیکی بیشتری بود و خاصیت پنجه زنی نسبتاً مناسب و ارتفاع بیشتر‘امکان دستیابی به عملکرد کاه و کلش بیشتر را فراهم کرده است . به نظر می رسد یکی از عوامل کاهش عملکرد رقم عنبوری نسبت به آمل 3 محدودیت نسبتاً زیاد منبع برای رقم عنبوری باشد. از نظر شیوه تقسیط کود نیتروژن تفاوتی بین تیمارها مشاهده شد‘به نحوی که تیمارهای P3 وP4 با میانگین تولید دانه به ترتیب 4/3 و 1/3 تن در هکتار نسبت به سایر تیمارها برتری نشان دادند. نتایج آزمایش نشان داد که تیمار V1P3 با میانگین عملکرد دانه 951/2 تن در هکتار وتیمار V2P4با میانگین عملکرد دانه 100/4 تن در هکتار نسبت به تیمارهای دیگر برتری نشان داد. در میان صفات مورد مطالعه‘تعداد خوشه در مترمربع و وزن هزار دانه همبستگی مثبت معنی داری با عملکرد دانه داشته اند. در بین اجزای عملکرد دانه‘تعداد خوشه در مترمربع دارای اثر مستقیم (319/0)وغیرمستقیم(072/0)مثبت بر عملکرد دانه میباشد به نحویکه اثر غیرمستقیم آن به مراتب بیشتر بوده و قسمت اعظم ضریب همبستگی این صفت را با عملکرد دانه تشکیل میدهد(392/0=r ) .همچنین تجزیه علیت دانه و اجزای آن بیانگر این است که تعداد خوشه در مترمربع و تعداد دانه در سنبله بیشترین تأثیر را در تبیین تغییرات عملکرد دانه دارند ومیتوان از این صفات در انتخاب ارقام پرمحصول برنج در واکنش به کودهای نیتروژن استفاده کرد.