به منظور ارزیابی تاثیر فاصله ردیف و تراکم بوته برعملکرددانه،عملکرد بیولوژیک ،شاخص برداشت وشاخص های رشد دو رقم لوبیا ،آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات سازمان کشاورزی گرگان وگنبد درسال 1377 اجرا گردید .آزمایش به صورت کرت های خردشده در قالب بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار پیاده شد.کرت های اصلی را سه فاصله بین ردیف ‹40،50 و60 سانتی متر›و کرت های فرعی را دو رقم وسه تراکم‹20،30و40 بوته در متر مربع›به صورت فاکتوریل تشکیل دادند.ارقام مورد آزمایش شامل یک رقم محلی ولاین اصلاح شده11816 بود. برای ارزیابی شاخص های رشد از سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبی استفاده شد.نمونه برداری اندام هوایی در طول فصل رشد از یک متر طولی هر کرت فرعی به صورت ده روز یک بار انجام گرفت منحنی روند تغییرات براساس درجه- روز رشد صورت پذیرفت .میانگین مربعات کلیه منبع تغییر به جز اثر متقابل رقم *فاصله ردیف در مورد کلیه صفات‹به غیراز شاخص برداشت› از نظر آماری معنی دار گردید .با توجه به روند تغییرات مشابه میانگین عملکرد دانه با شاخص برداشت و سرعت رشد محصول در تراکم های مختفل چنین استنباط می گردد که نقش شاخص برداشت ومیزان رشد درتوجیه تغییرات عملکرد دانه حائز اهمیت میباشد.به طور کلی تراکم 30نمونه درمتر مربع با فاصله ردیف 50 سانتی متر به ویژه در مورد لاین اصلاح شده برتری قابل ملاحظه ای از نظر صفات مورد بررسی مورد بررسی نشان داد.
)