بررسی وارزیابی عملکرد سیستمهای آبیاری بارانی در مزارع استان خراسان

نویسندگان

چکیده

نظر به اینکه راندمان آبیاری در بخش کشاورزی حدودا 30 تا 35 درصد می باشد. از این رو استفاده بهینه از منابع آب به عنوان محور اصلی توسعه بایستی مورد توجه قرار گیرد، در این راستا گسترش سیستمهای آبیاری بارانی به لحاظ پتانسیل بالا در توزیع آب با راندمان بالا یک راه حل مطمئن در جهت استفاده بهینه از منابع آب می باشد. در راستای توسعه کمّی، کیفیت کار یا عملکرد این طرحها در جهت رسیدن به موفقیت باید مورد توجه قرار گیرد. طراحی یک سیستم آبیاری و اجرای آن ممکن است به نحو خوبی انجام پذیرد و یا بالعکس. مطالعه ارزیابی سیستم آبیاری از آن جهت ضروری است که برای مدیریت روشن می سازد که آیا بهره برداری از سیستم کنونی را ادامه دهد و یا آن را بهبود بخشد. روشهای ارزیابی سیستمهای آبیاری که در این مطالعه بیان شده اند حتی الامکان برای ارزیابی واقعی سیستم در حال کار و روش مدیریت آن و ارائه پتانسیل واقعی سیستم برای کاربرد با صرفه تر و بازدهی بیشتر است. در این مطالعه هشت مزرعه در مناطق مشهد و تربت حیدریه که شامل سیستمهای آبیاری بارانی کلاسیک و آبفشان خطی متحرک (wheel-move) بودند، به طور جداگانه پنج بار در طول فصل آبیاری مورد ارزیابی قرار گرفتند. مزارع مناطق مزبور تحت سیستمهای آبیاری بارانی کلاسیک و آبفشان خطی متحرک آبیاری می شدند. برای تعیین پارامترهای ارزیابی ابتدا اندازه گیریهای مورد نیاز از قبیل اقلیم، خاک، گیاه و خود سیستم آبیاری انجام گرفت. بعضی از این آزمایشها در محل مزرعه و بعضی دیگر در آزمایشگاه انجام گردید. هدف اصلی این مطالعه اندازه گیری و محاسبه پارامترهای مهم ارزیابی (توزیع یکنواختی- ضریب یکنواختی کریستیان سن- راندمان واقعی کاربرد آب در ربع پایین و راندمان پتانسیل کاربرد آب در ربع پایین) بود. راندمان پتانسیل کاربرد آب در سیستم آبفشان خطی متحرک در منطقه مشهد بیشتر از سیستم کلاسیک در منطقه تربت حیدریه به دست آمد که یکی از دلایل آن را می توان وجود شرایط با ذکر نمود. راندمان پتانسیل در سیستم آبفشان خطی متحرک در مشهد 58 درصد و در تربت حیدریه 55 درصد بدست آمد که با اعمال مدیریت مناسب در مزرعه این رقم به 65 درصد قابل افزایش است. نتایج نشان می دهد که حداقل و حداکثر PELQ در این اندازه گیری به ترتیب 45 و 65 درصد در طول فصل آبیاری است.

کلیدواژه‌ها