به منظور بررسی تنوع ژنتیکی برای عملکرد و اجزای آن و برخی از صفات فنولوژیکی، ارزش غذایی و نیز برخی صفات کیفی در جمعیتهای بومی گلرنگ ایران، آزمایشی با 121 ژنوتیپ در سال 1376 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران واقع در کرج در قالب طرح لاتیس ساده اجرا شد. 12 رقم خارجی نیز جهت مقایسه با ژرم پلاسم داخلی در آزمایش گنجانده شد. در این طرح، 14 صفت کمّی و 6 صفت کیفی ارزیابی شد. تجزیه واریانس داده ها حاکی از اختلافات فراوان بین تیمارها در سطوح 1/0% و 1% در کلیه صفات کمّی بود. داده ها بر اساس متغیر عملکرد تک بوته مورد تجزیه واریانس قرار گرفتند و با روش دانکن مقایسه میانگینها انجام گرفت. آماره های توصیفی از قبیل انحراف معیار و ضریب تنوع برای صفات کمّی استخراج گردید. در تمامی صفات یاد شده به جز محتوای روغن، ژنوتیپهای ایرانی واجد حداکثر مقادیر بودند. بیشترین درصد روغن را رقم Tomejic دارا بود (4 0/37%) کمترین ارتفاع را ژنوتیپی از دشتستان دارا بود (4/40 سانتی متر) و کمترین تعداد روز تا رسیدگی مربوط به توده ای از مهریز بود (2/98) در مورد عملکرد تک بوته نیز توده ای از تبریز واجد حداکثر مقدار بود (6/29 گرم) بیشترین ضریب تنوع مربوط به صفت تعداد دانه در غوزه (2 0 /22 درصد) و کمترین مقدار آن برای صفت محتوای پروتئین دانه (95/3 درصد) محاسبه شد. تجزیه کلاستر به روش وارد و با استفاده از فواصل اقلیدسی اجرا گردید و بر اساس آن، 121 ژنوتیپ مورد بررسی در قالب نه کلاستر گروه بندی شدند و تصاویر مقاطع گروهی ترسیم شدند. واقع شدن برخی ارقام خارجی در کلاسترهای مربوط به توده های بومی ایران نشانگر وجود منشاء یکسان در آنهاست و حاکی از ان است که مبداء اولیه آن ارقام، کشور ایران می باشد.
)