خصوصیات ژنتیکی و قابلیت ترکیب پذیری واریته ها ی برنج (oryza sativa L.)

نویسنده

چکیده

شش واریته ایرانی برنج در سال 1368 به صورت دی آلل کامل تلاقی داده شدند و والدها و هیبریدهای نسل f1 در سال 1369 به صورت طرح بلوکهای کامل تصادفی از نظر 6 صفت کمی ارزیابی شدند. نتایج حاصل به علت فقدان بذر بعضی از تلاقیهای معکوس به صورت یک طرح نیمه دی آلل مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت که حاکی از وجود تفاوتهای معنی دار بین ژنوتیپها ووجود قابلیت ترکیب پذیری عمومی وخصوصی معنی دار بود.
محاسبات وتحلیل گرافیکی نتایج تلاقیهای دی آلل نشان داد که صفاتی مانندتعداد پنجه‘ طول بوته ونسبت طول به عرض دانه قهوه ای برنج عمدتا توسط اثرات افزایشی ژنها و ژنهایی با غلبه جزئی کنترل می گردد. لذا قابلیت توارث خصوصی نسبتا بالائی داشته و بازدهی گزینش برای این صفات می تواند زیاد باشد.
در کنترل ژنتیکی صفاتی مانند زمان نشاءکاری تا رسیدگی کامل دانه‘ طول خوشه و درصد پوک درهر خوشه فوق غلبه وجود داشته و به علت سهم زیاد اثرات غیر افزایشی ژنها (واریانس قابلیت) از کل تنوع ژنتیکی مشاهده شده و در نتیجه قابلیت توارث خصوصی کم این صفات ‘ بازدهی گزینش برای آنها زیاد نخواهد بود و این صفات صرفا در رابطه با تولید واریته های هیبرید f1 می توانند حائز اهمیت باشند.