مطالعه ژنوم هسته‌ای بعضی از ارقام پرمحصول برنج در کنترل باروری، برای تولید بذر هیبرید برنج((Oryza sativa L.

گسترش دامنه تنوع ژنتیکی ارقام زراعی از جمله ارقام مختلف برنج که در تولید بذر هیبرید (لاین A، لاینB و لاین R) مورد استفاده قرار می‌گیرند بسیار حائز اهمیت است. تولید بذر هیبرید برنج هنوز در کشور رایج نشده و این مهم بستگی کامل به وارد کردن لاین‌های نر عقیم، لاین های نگهدارنده و لاین های اعاده کننده باروری، بررسی سازگاری آنها و انتقال خصوصیت نر عقیمی سیتو پلاسمی به ارقام اصلاح شده پر محصول و سازگار داخلی دارد. در این خصوص از یکی از لاین‌های نر عقیم سیتوپلاسمی مؤسسه بین المللی برنج (ایری) واقع در کشور فیلیپین، به نام IR58025A بعنوان والد مادری استفاده گردید. در یک برنامه مطالعاتی، تعداد 7 رقم اصلاح شده ومحلی (نعمت، ندا، دشت، آمل3، چمپا، طارم محلی و رشتی صدری) را با آن تلاقی داده و نسل اول آنها را در سال زراعی بعد مورد بررسی قرار دادیم. مطالعات ژنوم هسته ای از نظر باروری دانه گرده و یا عقیمی آنها از طریق رنگ آمیزی کیسه بساک و دانه گرده با محلول یدید یدور پتاسیم یک درصد صورت گرفت. نتیجه آزمایش بررسی دانه‌های گرده نسل اول نشان داد که هیبرید‌های نعمت، ندا، آمل 3 و چمپا در IR58025A کاملاً عقیم (%99>)، تلاقی دشت درIR58025A عقیم (%98) و تلاقی‌های طارم محلی و رشتی صدری در IR58025A دارای عقیمی نسبی بین60-30 درصد بوده اند. علاوه بر این ظهور خوشه از غلاف در کلیه تلاقی‌ها صددرصد بوده است و از نظر طبقه بندی دارای خروج کامل خوشه می‌باشند و از نظر مقبولیت فنوتیپ نیز ارقام یاد شده دارای مقیاس 1 از 9 یا بعبارتی مقبولیت عالی نشان دادند. نتیجه این تحقیق دو ساله نشان داد که ارقام نعمت، ندا، دشت، آمل3 و چمپا دارای ژنوم هسته‌ای rfrf (هموزایگوس مغلوب) برای کنترل عقیمی دانه گرده و سیتوپلاسمN (نرمال) می باشند. لذا چنین ارقامی می توانند بعنوان منابع جدید نگهدارنده نر عقیم سیتو پلاسمی بکار روند. با انتقال سیتوپلاسم S ( کنترل کننده عقیمی) رقم IR58025A از طریق تلاقی برگشتی به لاین های نگهدارنده می توان ارقام جدید نر‌عقیم سیتو پلاسمی سازگار با منطقه را اصلاح و معرفی نمود. از آنجائی که ارقام یاد شده دارای پتانسیل بالای عملکرد هستند قطعاً می توانند در تکنولوژی تولید بذر هیبرید بسیار مؤثر باشند. چون ارقام طارم محلی و رشتی صدری در تلاقی با IR58025A عقیمی نسبی نشان داده‌اند، از دورمطالعات حذف شدند.