انتخاب ارقام مطلوب و تعیین همبستگی صفات مختلف با عملکرد بوته و تعیین روابط علت و معلولی آنها، به اصلاح گر این توانائی را می دهد که مناسبترین و منطقی ترین نسبت بین اجزاء را که منتهی به عملکرد بیشتر می گردد، انتخاب نماید . به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و شناسائی اجزاء عملکرد، 418 رقم نخود تیپ دسی (Cicer arietinum L. Desi type)
در سال زراعی 75 1374 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران کرج مورد تحقیق قرار گرفتند. محاسبات آماری شامل تجز یه واریانس یکطرفه جهت بررسی یکنواختی زمین ، همبستگی ساده بین صفات ، رگرسیون چند گانه ، تجزیه علیت و تجزیه به عاملها بود . در بررسی صفات مشخص شد که وزن بذر با غلاف و تعداد بذر در بوته از تنوع خوبی برخوردار بودند . نتایج همبستگی های ساده، رگرسیون چند گانه و تجزیه علیت نشان داد، وزن بذر با غلاف و تعداد بذر در بوته بیشترین اثر مستقیم را بر عملکرد بوته دارا بودند، لذا این صفات تحت عنوان اجزاء عملکرد معرفی شدند . تجزیه به عاملها نشان داد سه عامل ، اجزاء عملکرد، اندازه بذر و اندازه غلاف ، حدود 50 درصد از کل تغییرات داده ها را
توجیه نمودند.
)