به منظور بررسی و مطالعه اثرات ترکیب پذیری عمومی‘ خصوصی ونحوه عمل ژن ها در 7 رقم کنجد از حیث صفات ارتفاع بوته‘ تعداد کپسول در بوته‘ وزن هزار دانه ‘ عملکرد بوته و درصد روغن از یک طرح دی آلل کراس 7*7 یک طرفه استفاده گردید. در بهار سال 1372 بذور والدین کشت وکلیه تلاقی های مورد نظر به مرحله اجرا در آمد.
در سال زراعی بعد بذرهای 21 هیبرید F1 حاصل به همراه 7 والد درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی درمزرعه تحقیقاتی مؤسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کشت گردید. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه آماری داده های حاصل در کلیه صفات مورد بررسی اختلاف بسیار معنی دارمشاهده شد. تجزیه دی آلل کراس براساس روش 2 مدل مختلط (MixB) B گریفینگ برای صفات مورد نظر انجام گرفت. اثرات ترکیب پذیری عمومی (GCA) و ترکیب خصوصی (SCA) برای کلیه صفات در سطح آماری1% معنی دار گردید.نسبت /MS(GCA) )MS(SCA)میانگین مربعات GCAبه (SCAدرمورد کلیه صفات به استثناء وزن هزاردانه معنی دار بود ونتیجه گیری شد که برای ارتفاع بوته ‘ تعداد کپسول در بوته ‘ عملکرد بوته و درصد روغن بیشترین سهم واریانس ژنتیکی منتج از واریانس غیر افزایشی (غلبه و اثرمتقابل) است. سهم نسبتا قابل توجه واریانس افزایشی درصفات یاد شده بیانگر بالا بودن وراثت پذیری این صفات بوده و زمینه انتخاب موفقیت آمیز برای این صفات را فراهم می سازد . بر اساس نتایج فوق اصلاح کنندگان این نبات خواهندتوانست با تأکید بر انتخاب بهترین والدها پروژه های اصلاحی خود را طرح ریزی نمایند.
)